Oogheelkunde in het Deventer Ziekenhuis gaat bilaterale staaroperaties uitvoeren. Dat betekent: op dezelfde dag aan twee ogen tegelijk. Tot op heden zat er twee weken tussen de operaties aan beide ogen. Onderzoek door onder meer het Deventer Ziekenhuis heeft aangetoond dat dat veilig kan.

Beide ogen in één sessie kan veilig
Met name ouderen hebben last van slecht zicht door staar en dan kan een operatie nodig zijn. In Nederland worden ongeveer 180.000 staaroperaties per jaar uitgevoerd. De gangbare procedure was dat je eerst één oog opereerde en enkele weken later het tweede oog. Dat het niet tegelijk gebeurde, had vooral twee redenen. Bij de operatie van het tweede oog kan je mogelijk rekening houden met een ongewenste uitkomst in brilsterkte van het eerste oog. Oogarts Marjolijn Bartels: ‘Maar met de huidige meettechnieken zijn extra aanpassingen voor het tweede oog bijna nooit meer nodig.’ Dat werd ook bevestigd in een groot Nederlands onderzoek naar bilaterale staaroperaties dat afgelopen jaar in de Lancet werd gepubliceerd. Dit onderzoek toonde ook aan dat het veilig is om beide ogen in één sessie te opereren.

Twee aparte procedures
De tweede reden om niet bilateraal te opereren is de kans op een ernstige infectie (endoftalmitis) aan beide ogen. Bartels: ‘Doordat de operatietechniek, medicatietoepassing, apparatuur en steriliteit veel beter zijn geworden, is dat risico zeer klein.’ Om het risico tot bijna nul te reduceren, worden de operaties aan beide ogen als twee aparte procedures beschouwd, die wel direct na elkaar worden uitgevoerd. Voor elk oog wordt gebruik gemaakt van een nieuwe set gesteriliseerde apparatuur en materialen die voor elk oog uit een andere productiepartij komen. Deze werkwijze maakt de kans op een infectie aan beide ogen tegelijk nagenoeg verwaarloosbaar. Bartels: ‘De ervaring is dat een bilaterale operatie veilig kan.’

Alles voor de patiënt
Niet iedere patiënt komt in aanmerking voor bilaterale staaroperaties. Soms is het verstandiger om per oog te opereren. Bijvoorbeeld als de operatie niet onder druppelverdoving, maar onder prikverdoving, wordt uitgevoerd. Omdat bij deze prikverdoving (subtenon of retrobulbaire verdoving) het oog een aantal uren niet kan bewegen moet het afgeplakt worden en dan kan je lastig naar huis met twee afgeplakte ogen. Ook patiënten met een hoger risico op problemen bij of na de operatie zijn niet geschikt voor bilateraal opereren. En de patiënt moet het ook willen. Bartels: ‘Als patiënten het eng vinden kan er natuurlijk gewoon per oog worden geopereerd.’ Bij een bilaterale staaroperatie op dezelfde dag loop je na de operatie met enigszins wazig zicht het ziekenhuis uit. In het Deventer Ziekenhuis geven we een vuurwerkbril mee ter bescherming van het oog direct na de operatie.’

“De grote winnaar is de patiënt: die komt maar één keer voor de behandeling, hoeft meestal één keer minder voor controle te komen en is enkele weken eerder hersteld.”
– OK-assistent Heleen Braam-Kappert

Nieuwe bril
Gevolg van een staaroperatie is vaak dat je na de operatie een andere (lees)bril moet aanschaffen. Het advies is om dat pas te doen vijf à zes weken na de operatie van het laatste oog. Door beide ogen op dezelfde dag te opereren kan dit dus sneller, is er een sneller herstel van optimaal zicht en zijn er minder problemen met een groot verschil tussen de twee ogen in de periode tussen de operatie. Dat nog niet alle ziekenhuizen deze methode van bilaterale staaroperatie aanbieden, heeft te maken met het feit dat je als ziekenhuis de logistiek goed moet inrichten. OK-assistent Heleen Braam-Kappert is daar erg druk mee geweest. Heleen: ‘Je moet je werkprocessen op het operatiecomplex aanpassen. De operatie aan twee ogen duurt twee keer zo lang als aan één oog, dus er is hier niet veel tijdwinst. De grote winnaar is de patiënt: die komt maar één keer voor de behandeling, hoeft meestal één keer minder voor controle te komen en is enkele weken eerder hersteld. Het heeft denk ik wel anderhalf jaar geduurd voordat alles klopte.

Bilaterale Staaroperaties: Sneller Herstel en Optimaal Zicht
In Nederland ondergaan jaarlijks ongeveer 180.000 mensen een staaroperatie, waarbij de vertroebelde lens in het oog vervangen wordt. Voorheen was het gebruikelijk om eerst één oog te opereren en enkele weken later het tweede oog. Recent onderzoek en verbeterde technieken hebben echter aangetoond dat het veilig is om beide ogen in één sessie te opereren.

Veiligheid Voorop
Ouderen worden vaak getroffen door staar, wat hun zicht aanzienlijk kan belemmeren. Een staaroperatie kan dan nodig zijn om het probleem te verhelpen. Tot voor kort werden bilaterale staaroperaties vermeden vanwege twee belangrijke redenen. Ten eerste was er bezorgdheid over ongewenste verschillen in brilsterkte tussen de ogen na de operatie van het tweede oog. Met geavanceerde meettechnieken is deze zorg echter bijna geheel weggenomen. Ten tweede was er angst voor ernstige infecties aan beide ogen. Dankzij verbeterde operatietechnieken, medicatie en steriliteit is het risico op dergelijke infecties aanzienlijk verminderd.

Voordelen voor de Patiënt
Bilaterale staaroperaties bieden aanzienlijke voordelen voor de patiënt. Door beide ogen op dezelfde dag te opereren, kan de patiënt sneller herstellen en optimaal zicht ervaren. Na de operatie moet vaak een nieuwe bril worden aangeschaft. Het wordt geadviseerd om dit vijf à zes weken na de operatie van het laatste oog te doen. Met bilaterale operaties kan dit proces versneld worden, waardoor het verschil in zicht tussen de ogen gedurende de herstelperiode minimaal blijft.

Logistieke Uitdagingen
Hoewel bilaterale staaroperaties tal van voordelen bieden, implementeren nog niet alle ziekenhuizen deze methode. Dit komt voornamelijk door de logistieke uitdagingen. De operatie aan twee ogen duurt twee keer zo lang als aan één oog, wat aanpassingen vereist in de werkprocessen op het operatiecomplex. Ondanks deze uitdagingen wordt de patiënt uiteindelijk gezien als de grote winnaar. Met minder ziekenhuisbezoeken en een sneller herstel is de bilaterale staaroperatie een stap voorwaarts in de oogheelkundige zorg in Nederland.